آموزش تعویض SMD ها برای تعمیرکاران موبایل
الکترونیک یکی از شیرین ترین مباحثی است که شاخه‌های زیادی دارد. امروزه تمامی علوم از پزشکی گرفته تا مسائل صنعتی برای پیشبرد کار خود به صورت هرچه بهتر به الکترونیک و ابزارها و دست آوردهای الکترونیکی نیازمند و وابسته هستند. مثلاً همین تلفن‌های همراه ، تبلت‌ها و کامپیوترها را ببینید همه و همه از دست آوردهای علم الکترونیک هستند و به معنای واقعی کلمه الکترونیک دنیای مارا دگرگون کرده و چهره‌ی بسیار متفاوتی به زندگی بشر نسبت به گذشته‌ها بخشیده‌است.
در این بین در زمینه‌ی الکترونیک نیز مشاغل بسیار زیادی به‌وجود آمده که هدف هر کدام از شغل‌ها کمک به پیشرفت در آن بخش یا شاخه‌ای از الکترونیک است و افرادی که به شاخه‌ای از این دانش آشنا باشد یا مهارت‌های خوبی در آن زمینه داشته باشد توانسته است که موقعیت شغلی مناسب و همچنین در آمدهای خوبی را برای خود رقم بزند. در ادامه و بعد از مقدمه‌ای بر الکترونیک می‌خواهیم وارد شاخه تعمیرات و شناخت قطعات و همچنین آشنایی با قطعات ریز در الکترونیک شویم و شما را با یک بخش مهم و کاربردی در جهت تعمیرات آشنا کنیم.
قطعات SMD و تعویض آن ها
یک مدار الکترونیکی از یک برد که تعدادی قطعات مانند آی سی ها، ترانزیستورها، دیودها، مقاومت‌ها، خازن‌ها و .... تشکیل شده که این قطعات به صورت یکپارچه در کنار هم کار می‌کنند و با یکدیگر در ارتباط هستند ونتیجه‌ی کارکرد این قطعات هدف یک مدار الکترونیکی است که کار می‌کند و شما می‌توانید از آن استفاده کنید. قطعات الکترونیکی خود به دو دسته ی مجزا تقسیم می‌شوند که در ادامه با شرح توضیحات بازگو خواهیم کرد. از این آموزش می‌توانید در دوره آموزش تعمیرات موبایل، دوره تعمیرات تبلت، دوره تعمیرات کامپیوتر و سایر دستگاه‌های الکترونیکی استفاده کنید.
1 – قطعات LMD
این نوع قطعات معمولا نسبت به SMD ها درشت‌تر بوده و در زمان نصب آنها در برد جایی که اشغال می‌کنند هر دو طرف برد می‌باشد، به این صورت که خود قطعه در یک سمت برد قرار می‌گیرد، ولی پایه‌های آن در سمت دیگر برد خواهند بود و در آنجا لحیم می‌شوند. در زیر تصویر چند قطعهی LMD را مشاهده می‌کنید.
و اما قطعات SMD
قطعات اس ام دی به قطعات الکترونیکی گفته میشود که شما در زمان نصب یا برداشتن فقط با یک طرف برد سر و کار دارید زیرا این قطعات فقط به یک سمت برد نصب می‌شوند و به عبارت فنی به قطعات smd قطعات نصب سطحی می‌گویند، لازم است بدانید که smd مخفف عبارت Surface mount device است. در زیر تصویر چند قطعهی smd را مشاهده می‌کنید.
همان‌طور که گفته شد قطعات الکترونیکی عمر مشخصی دارند که بعد از اتمام عمر مفید آنها، قطعات دیگر مانند قبل کارایی نداشته و خراب می‌شوند و این دلیل خرابی دستگاه‌های الکترونیکی است که بعد از مدتی کارکرد، خود به خود از کار افتاده و بخشی از برد الکترونیکی آن خراب میشود و تعمیرکار معمولاً با تعویض قطعه مجدداً عمری دوباره به دستگاه می‌بخشد. خب موضوع این است که وقتی شما می‌خواهید یک برد الکترونیکی smd را تعمیر کنید به ناچار مجبور به تعویض برخی از قطعات SMD خواهید بود و این که چگونه با احتیاط و با روش درست این قطعات را از برد جدا کنید و مجدد قطعه‌ای جدید را نصب کنید خود از مهم‌ترین مسائل در امر تعمیرات الکترونیک است. در ادامه چندین روش صحیح برداشتن و نصب قطعات smd آورده شده‌است.
1 – در ابتدا باید هویه مناسب داشته‌باشید و همچنین پنس مناسب که بتوانید به راحتی قطعه را بگیرید. بعد از این کار در ابتدا با استفاده از هویه یکی از پایه‌ها را حرارت دهید، به عبارتی نوک هویه را (منظور از نوک هویه بدنه‌ی نوک هویه است نه محل نوک تیز آن) به پایه قطعه چسبانده و بعد از چند ثانیه حرارت دادن قلع پایه بعدی را به همین ترتیب ذوب کنید تا قطعه آزاد شده و در همان لحظه با پنس قطعه را بردارید.
همان‌طور که در تصویر نیز می‌بینید کمی از بدنه‌ی نوک هویه درگیر است و نه بخش نوک تیز آن، زیرا نوک تیز هویه به دلیل سطح مقطع کمی که در ارتباط با قطعه دارد نمی‌تواند حرارت را به خوبی انتقال دهد و نتیجه این قلع پایه قطعه ذوب نمی‌شود. توجه کنید که ممکن است برخی از قطعات به‌راحتی با هویه جدا نشوند و به‌عبارتی قلع پایه‌ی قطعه ذوب نشده که این به دلیل کهنگی بیش از حد قطع پایه است، برای برداشتن چنین قطعاتی بهتر است که پایه را کمی لحیم کاری کرده و به عبارتی قطعه بزنید تا حرارت این قلع تازه قلع کهنه را ذوب کرده و با ذوب شدن، قلع کهنه با جدید مخلوط شده و مجددا نوسازی شود که در نتیجه می‌توانید به این طریق پایه‌های قطعه را ذوب و قطعه را از برد جدا کنید. در اینجا تمیز و براق بودن نوک هویه حرف اول را می‌زند و تا زمانی که نوک هویه‌ی شما کثیف است قطعهبرداری خوبی خصوصاً در مبحث smd نخواهی داشت.
دوره آموزش تعمیرات نرم افزار موبایل ایران تعمیرات
2 – برداشتن قطعات smd که بیش از دو پایه دارند
ترانزیستورها، آی سی ها، دیودهای مختلف smd و رگولاتورها و .... از دسته قطعاتی هستند که smd بوده و تعداد پایه‌های آنها بسیار زیاد است. به عنوان مثال ترانزیستور دارای سه پایه است. برای قطعه ای که سه تا پایه دارد جهت جدا کردن از برد نمی‌توان از هویه استفاده کرد زیرا تا شما یکی از پایه‌ها را ذوب کنید آن یکی سرد شده و نتیجه این که پایه‌های قطعه یا از برد جدا نمی‌شود یا در جدا کردن خود قطعه آسیب خواهد دید و هم این که متالیزه‌ی برد از بین می‌رود و وقتی متالیزه از بین برود به گونه‌ای که جبران نتوان کرد دیگر برد از کار خواهد افتاد، بنابرین همین نکات ریز نکاتی مهم هستند که در حین قطعهبرداری باید آنها را در نظر گرفت.
خب پس چگونه یک قطعه ی smd چند پایه را جدا کنیم، این مبحثی است که در ادامه به آن پرداخته میشود.
شما برای آن که بتوانید یک قطعSMD چندپایه را از برد جدا کنید نیاز به وسیله‌ای دارید که هوای گرم و داغ و به‌عبارتی گرما را همزمان به همه پایه‌ها برساند تا شما بتوانید با پنس قطعه را گرفته و بعد از ذوب‌شدن قلع، پایه‌های آن قطعه را به‌راحتی بردارید. یکی از این ابزارها در زمینه‌ی قطعه برداری دستگاهی به نام هیتر است که می‌تواند باد خروجی داغی داشته باشد (که با استفاده از باد گرم که تنظیم دمای آن به دست شماست). شما به راحتی با استفاده از هیتر قادر خواهید بود قطعات با تعداد پایه‌های زیاد مانند آی سی را بردارید یا در محل خود نصب کنید. در زیر تصویر یک هیتر را مشاهده می‌کنید.
روش استفاده از هیتر در قطعه برداری smd ( برداشتن IC)
خب در اینجا روش برداشتن یک آی سی smd با هیتر را شرح می‌دهیم. قبل از برداشتن ic مورد نظر که از نوع smd بوده، بهتر است پایه‌های آی سی و حتی خود آی سی را به روغنی جهت قطعهبرداری به نام فلکسی آغشته کنید. (از این روغن جهت جلوگیری از سوختن قطعه در هنگام حرارت دادن و همچنین رساندن حرارت به صورت یکسان به دیگر قطعات استفاده میشود.)
بعد از آغشته کردن پایه‌های قطعه وهمچنین بدنه‌ی قطعه به روغن در ابتدا هیتر را در حالت 400 درجه قرار دهید و سپس دهانه‌ی خروجی حرارت هیتر را به آرامی به پایه‌های قطعه نزدیک کرده و پایه‌ها را به صورت گردشی حرارت دهید و همزمان با دادن حرارت با استفاده از پنس، آی سی را گرفته و وقتی که دیدید پایه‌ها ذوب شده‌است به صورت عمودی آسی را از برد جدا کنید و در یک مکان دیگری قرار دهید. زمانی که شکل یک قطعه الکترونیکی را برمی‌دارید خصوصاً smd، به‌دلیل حرارت هیتر قطعات اطراف آن قطعه برداشته‌شده و پایه‌هایشان نیز ذوب شده و آماده جدا شدن با یک تلنگر هستند، بنابراین بعد از جدا کردن قطعهی هدف بهتر است تا خنک شدن محل قطعهبرداری هیچ کاری با برد نداشتهباشید وگرنه باعث تکان خوردن و حرکت دیگر قطعاتی که ذوب شدهاند میشود و وضعیت برد به حالت بدتری می‌رسد پس این موارد را فراموش نکنید.
برای حرفه‌ای شدن و کار به صورت عملی در کارگاه‌های مجهز در مجتمع فنی ملی پایتخت می‌توانید در کلاس‌های آموزش الکترونیک شرکت کرده و تمامی مباحثی که در بالا ذکر شد را عملاً لمس کرده و به یک تعمیر کار خوب بردهای الکترونیکی تبدیل شوید.